Nadine Roijakkers, Hoogleraar Open Innovatie/ Directeur Expertise Centrum Onderwijs Open Universiteit Nederland
Techbedrijf Tesla dat zijn kennis deelt met concurrenten. De Chemelot Campus in Limburg waar organisaties samenwerken voor een groener Nederland. Het zijn twee voorbeelden van open innovatie, en ze hebben één ding gemeen: er komt geen bouwonderneming aan te pas. Want qua open innovatie loopt die sector nog achter. Komt daar binnenkort verandering in?
Waarom heeft het bijna een jaar geduurd voor er een vaccin beschikbaar kwam tegen corona? Natuurlijk, ongetwijfeld heeft het iets te maken met de complexiteit van het traject, maar volgens Nadine Roijakkers speelt er nog iets anders. “Je ziet nu dat er niet één vaccin op de markt verschijnt, maar meerdere. De reden is simpel: tussen die farmaceutische bedrijven bestaat een grote concurrentie. En dat terwijl je zou verwachten dat ze in zo’n crisissituatie de handen ineen zouden slaan. Dat ze samenwerken om sneller te innoveren.”
Dat laatste is iets dat Roijakkers graag zou zien. Geen wonder, ze is hoogleraar Open Innovatie aan de Open Universiteit Nederland, en ze is een van de sprekers tijdens de Collegereeks Innoveren in de Bouw. Haar specialiteit is de samenwerking tussen partners – extern of intern – die hun krachten bundelen voor vernieuwing.
Tip: Collegereeks Innoveren in de Bouw >
Helaas, de farmaceuten vormen niet de enige branche waarbij dit moeizaam op gang komt. Ook in de bouw is open innovatie nog niet heel gangbaar. “Ik zie dat bijvoorbeeld terug in scripties van mijn studenten”, zegt Roijakkers. “De bouwondernemers die hier naar voren komen, zijn elkaar scherp aan het beconcurreren. Logisch, want ze werken daar met aanbestedingen en schrijven op regelmatige basis tenders uit. Dat plaatst partijen natuurlijk tegenover elkaar.”
Sinds kort ziet Roijakkers echter lichtpuntjes. “Twee bouwondernemers die de handen ineen slaan -dat gebeurt nog zelden. Maar je merkt wel dat er samenwerkingsverbanden ontstaan tussen aannemers en onderaannemers, en ook tussen bouwwerkgevers en andere branches. Zelf ben ik gecharmeerd van het smart city initiatief De Kleine Aarde. Dat is een project om steden duurzamer te maken. Universiteiten trekken gelijk op met bijvoorbeeld afvalverwerkers, overheidsinstellingen en ook met een bouwonderneming: Heijmans.”
Volgens Roijakkers is dat een eerste stap, maar wel een belangrijke. “Dit leidt tot maturiteit: bedrijven worden volwassen. In het begin zullen ze alles willen dichttimmeren in contracten, maar dan zie je dat het soepeler gaat verlopen. Ondernemingen gaan vaker samenwerken, mensen ontwikkelen relaties. En juist die relaties, de menselijke factor, die is bij open innovatie essentieel. Je zag dat bijvoorbeeld bij ICT-bedrijven: ook die gingen samenwerkingsverbanden aan met andere branches, en ook daar ontstonden individuele relaties tussen bedrijven. Dat maakt de stap kleiner om ook samen te werken met concullega’s. Twee ondernemingen kunnen elkaar nog steeds beconcurreren, maar de specifieke afdelingen binnen die twee bedrijven zoeken buiten de bedrijfspoorten toenadering tot elkaar.”
Meer open innovatie in de bouw; de tijd is er rijp voor. Een nijpend energievraagstuk, een toenemende vraag naar duurzaamheid, de opkomst van nieuwe technologieën en ook nog eens een urgente woningnood – al die factoren drijven bouwondernemingen in elkaars armen. “Als ik bij technologiebedrijven spreekt met innovatiemanagers, zeggen ze allemaal dat ze samenwerken om de sector als geheel verder te helpen”, zegt Roijakkers. “En nee, dat is geen loze kreet. Kijk naar een bedrijf als Tesla: dat stelt al zijn patenten ter beschikking, zodat andere bedrijven in de branche kunnen zien welke techniek er achter zit.”
Dat doet Tesla niet alleen uit de goedheid van zijn hart, meent Roijakkers. “Als je je hele branche sterker maakt, wordt de totale markt groter, en dat betekent: meer waarde voor jouw marktaandeel. En dus zullen sterk groeiende bedrijven overschakelen van halen naar brengen: hoe kan ik zorgen dat mijn collega’s ook vooruitkomen? Daar moet ik gelijk bij zeggen dat een bedrijf als Tesla niet zo snel is te kopiëren. Ja, ze delen daar hun kennis, maar die kennis heeft beperkte waarde zonder de X-factor, de saus van het bedrijf, de mensen die bij Tesla werken.”
Toch is open innovatie volgens Roijakkers niet alleen gebaseerd op eigenbelang. En daar zou de bouw wel eens van kunnen profiteren. “Kijk naar De Kleine Aarde, en kijk naar de Chemelot Campus in Limburg. Het zijn initiatieven met maar één doel: Nederland verduurzamen, de wereld verbeteren. En dat zijn precies de woorden die je hoort als je langsgaat bij nieuwe start-ups en als je praat met pas afgestudeerde ondernemers. Juist deze jonge mensen zullen de komende decennia het roer overnemen, ook in de bouw. En dat is goed nieuws voor open innovatie.”
Auteur: Peter Passenier
